Nhật Bản trong tôi chỉ là những cụm từ “bàn osin, osin” qua bộ phim truyền hình Nhật Bản khá nổi tiếng ngày đó: “OSIN”. Lớn hơn một chút, văn hóa, ẩm thực và con người Nhật rõ nét hơn qua những cuốn truyện tranh Đoraemon (thời xưa gọi là Đoremon), 7 viên ngọc rồng, Teppi….từng vang danh một thời cấp 2 của những đứa trẻ thế hệ 8X. Mọi thứ chỉ dừng lại có vậy, không hơn.
Cho đến một ngày 3 năm trước, lớp 3 Tiểu học của con trai tôi được chọn làm lớp thí điểm “Chương trình học Tiếng Nhật là ngoại ngữ thứ 2” tại trường Tiểu học Chu Văn An, quận Tây Hồ, Hà Nội. Nhiều phụ huynh đã phản đối với suy nghĩ lớp 3 học Tiếng Việt, Tiếng Anh còn chẳng xong, giờ lại thêm một ngoại ngữ nữa, thì các con sẽ tiếp thu thế nào đây? Nhưng khi đó, tôi thấy vui vì lớp được chọn, và tôi cảm nhận được, tiếng Nhật sẽ là môn ngoại ngữ thứ 2 của con trai tôi, không biết tại sao, chỉ là linh cảm mà thôi.
Thế là 3 năm cấp 1 trôi nhanh như cái chớp mắt, với 2 năm dịch bệnh nên học Tiếng Nhật ngắt quãng. Thế nhưng mỗi khi học trực tiếp, các con được thực hành và tìm hiểu rất nhiều loại hình văn hóa của Nhật Bản như ẩm thực, nghệ thuật gấp giấy Origami…Và tôi thấy rằng lựa chọn của mình là đúng đắn! Tôi thích sự kỷ luật, sự cam kết và nề nếp của người Nhật, tính cách của con trai tôi đang thiếu những điều đó. Vì vậy khi lên lớp 6, con tôi đã trở thành một thành viên của lớp Tiếng Nhật trường THCS Thăng Long như một sự tự nhiên nhất. Sau 3 tháng học tập, các bạn nhỏ được tham gia Lễ hội văn hóa dân gian tại sân trường, và thử thách của các bạn lớp 6A3 khá khó nhằn: đó là “Dựng nhà Nhật”. Gần Tết, mọi người đều bận rộn với những dự án cuối năm, người thợ dựng nhà và thợ sắt không nhận những công trình nhỏ như vậy. Cô giáo và các bác phụ huynh đã phải đi khắp nơi để cùng tìm người dựng sắt cho ngôi nhà Nhật. Cái khó nhằn tiếp theo là họ chỉ dựng khung mà thôi, mọi thứ liên quan đến phía trong, trang trí, cần phải được tự tay thực hiện, mà phải được làm thật sự Nhật Bản, chứ không phải chỉ xem trên internet rồi bắt chước.
Điều may mắn của tập thể lớp 6A3 chính là sự dẫn dắt nhiệt tình của cô Khánh chủ nhiệm, sự xông pha của bố mẹ bạn Đức Anh có chuyên môn về Nhật Bản và sự hồ hởi quên ngày đêm của các bác phụ huynh có mặt từ 13h30 chiều hôm trước đến tận 1h40 sáng sớm hôm sau. Người mang búa, người mang kìm, người mua giấy A0, băng dính, người đến tay không nhưng mang theo cả một tấm lòng nhiệt huyết lăn xả. Các bạn nhỏ lớp 6A3 cũng tự tay làm và gắn những bông hoa lên cây đào khô để hình thành một sắc hồng tươi đẹp của cành Hoa Anh Đào Nhật Bản.
Sáng hôm sau, Lễ hội văn hóa dân gian nhộn nhịp đã được tổ chức hoành tráng ở trường THCS Thăng Long, đất nước Nhật Bản đã thật sự in dấu trong tôi vào một ngày mùa đông nắng nhẹ ngay tại Hà Nội nhộn nhịp này. Giữa lòng thủ đô, một lễ hội văn hóa đa dân tộc đã được tổ chức thu hút bước chân của bao người. Có những ngôi nhà Nhật Bản được dựng lên, bên cạnh là không gian văn hóa Hàn Quốc, nhà của người dân tộc Mông, người dân tộc Hoa, người Mường… Sắc màu và sự đa dạng của một lễ hội ngập tràn khắp sân trường. Cứ trước một ngôi nhà, chúng tôi dễ dàng nhìn thấy những cô cậu học sinh cấp 2 trong những bộ trang phục truyền thống của các dân tộc mình đảm nhận. Giữa sân trường, những cuộc thi rộn ràng như nấu cơm niêu, nhảy sạp thu hút rất nhiều phụ huynh và các bé tham gia theo nhóm.
Về phía tập thể 6A3, chúng tôi nhìn ngắm thành quả sau 1 ngày thực hiện mục tiêu dựng nhà Nhật: Một ngôi nhà ấm cúng với chiếc cửa gỗ đặc trưng, một dàn anh đào tràn ngập sắc hồng bên cạnh khu hàng rào cho chính các bác nam phụ huynh thực hiện. Điều gây ấn tượng trong tôi có lẽ là lá cờ cá chép màu hồng bằng vải được treo trên cao ngay trước cửa nhà, đang tung bay trước gió thể hiện cho sự no đủ. Thêm vào đó, sự tinh tế của một ngôi nhà Nhật được thể hiện ở những chi tiết nhỏ: như chậu cây Kadomatsu ở trước cửa nhà để đón may mắn (Kadomatsu là 3 ống tre tươi vát chéo cùng một vài cành thông, lý do để người Nhật dùng cành thông trang trí nhà cửa vì trong mùa đông, lá của loài cây này vẫn xanh tươi, sắc, nhọn, tượng trưng cho sự thanh khiết và sức sống, có thể diệt trừ ma quỷ), như vòng dây rơm shimenawa được treo trên cửa trước để mang lại may mắn và tránh xa cái ác do chính tay các bác phụ huynh làm ra, như những bức tranh về Nhật Bản được treo trong nhà, như bộ ấm chén nhỏ nhắn, như những bức tượng Geisa xinh xắn rất đặc trưng đến từ xứ Phù tang. Các cô cậu học sinh lớp 6A3 trong những bộ trang phục truyền thống đủ màu sắc nô nức đứng quanh khu nhà Nhật của lớp mình, những khuôn mặt rạng rỡ và tự hào khi được góp phần thực hiện lên không gian này, các con chính là một điểm nhấn rõ nét nhất trong không gian Nhật Bản thu nhỏ ấy. Ngoài ra còn một điều không thể không nhắc tới, đó là ẩm thực Nhật Bản đã được thể hiện trong ngôi nhà Nhật được dựng lên này. Những khay đồ ăn được sắp xếp tinh tế và chuẩn ẩm thực Nhật Bản khiến cho nét văn hóa lễ hội truyền thống của Nhật Bản được thể hiện đặc sắc hơn bao giờ hết.
Con trai tôi và các bạn cùng lớp chắc hẳn sẽ yêu và hiểu hơn về văn hóa Nhật Bản qua hoạt động thú vị này. Học ngoại ngữ của một đất nước khác không đơn thuần chỉ là học các từ mới, nghe và đọc theo vài cuộc hội thoại, mà còn học thông qua văn hóa và các trải nghiệm thực tế, điều đó sẽ giúp các con tiếp thu được nhanh nhất và hiệu quả nhất.