Để xây dựng được một nhân vật có sức lay động, chiếm trọn trái tim người đọc là một điều vô cùng khó. Thế nhưng, nhà văn An-phông-xơ Đô-đê lại hoàn toàn làm được điều đó. Nhân vật thầy Ha-men trong tác phẩm “Buổi học cuối cùng” của ông đã ghi dấu ấn đậm sâu trong lòng người đọc về hình ảnh một người thầy đáng kính, nghiêm khắc nhưng lại rất yêu học trò và yêu ngôn ngữ dân tộc, yêu Tổ quốc!

40 năm là giáo viên dạy Pháp văn, gần như cả đời thầy gắn bó với vùng quê An-dát. Nhưng thầy đã phải giã từ công việc mà mình yêu thích do giặc chiếm đóng: “Các con ơi, đây là lần cuối cùng thầy dạy các con. Lệnh từ Béc-lin là từ nay chỉ dạy tiếng Đức ở các trường vùng An-dát và Lo-ren… Thầy giáo mới ngày mai sẽ đến. Hôm nay là bài học Pháp văn cuối cùng của các con. Thầy mong các con hết sức chú ý”. Thầy đã xúc động bồi hồi thương nhớ và tiếc nuối vì đây là buổi học cuối cùng thầy dạy Pháp văn khiến người đọc cũng thấy thương cho thầy. Trong buổi học cuối cùng, có rất nhiều người đến dự, có cả những cụ già cao tuổi. Tất cả họ đều muốn cảm ơn người thầy đã dành trọn tâm huyết để truyền dạy tiếng mẹ đẻ cho thế hệ trẻ nơi đây.

Thầy Ha-men vẫn luôn trân trọng từng giây phút được đứng trên bục giảng. Vì thế, thầy ăn mặc trang trọng và đẹp mắt. Với thầy, buổi học cuối cùng thật hệ trọng, thật thiêng liêng. Thầy đã mặc "chiếc áo rơ-đanh-gốt màu xanh lục, diềm lá sen gấp nếp mịn và đội cái mũ tròn bằng lụa đen thêu mà thầy chỉ dùng vào những hôm có thanh tra hoặc phát phần thưởng".

Bình thường thầy rất nghiêm khắc với học trò khiến cho cậu bé Phrăng sợ hãi mỗi khi đi học muộn: “thầy Ha-men đi đi lại lại với cây thước sắt khủng khiếp kẹp dưới nách. Phải mở cửa đi vào giữa sự lặng ngắt đó, các bạn tưởng tượng xem tôi đỏ mặt tía tai sợ đến chừng nào!”. Thế nhưng, thái độ hôm nay của thầy thật khác lạ. Không những không giận dữ với học sinh mà thầy còn thật dịu dàng, nhắc nhở Phrăng khi cậu đến lớp muộn và không thuộc bài. Ngoài ra, thầy còn nhiệt tình, kiên nhẫn giảng bài như muốn truyền hết mọi hiểu biết của mình cho học trò.

Trong buổi học cuối cùng, thầy Ha-men đã dạy những học trò của mình viết bài, giảng ngữ pháp, viết tập và học về lịch sử. Những lời nhắn nhủ của thầy chứa đựng sự đau xót và ân hận: “Tai họa lớn nhất là bao giờ cũng hoãn việc học đến ngày mai”. Những lời giảng của thầy về việc học tiếng Pháp thật cô đọng, ý nghĩa. Thầy Ha-men đã ngợi ca và tin yêu tiếng Pháp: “Tiếng Pháp là ngôn ngữ hay nhất thế giới, phải giữ lấy nó và đừng bao giờ quên lãng nó”. Thầy tin ở sức mạnh của tiếng nói dân tộc: “Khi một dân tộc rơi vào vòng nô lệ, chừng nào họ vẫn giữ vững tiếng nói của mình thì chẳng khác gì nắm được chìa khóa chốn lao tù”. Lời nói sâu sắc, xuất phát từ trái tim tha thiết với quê hương, đất nước giống như một câu danh ngôn, châm ngôn tạo nên ý nghĩa tư tưởng cho chủ đề của truyện!

Kết thúc buổi học, “Thầy bèn quay về phía bảng, cầm một hòn phấn và dằn mạnh hết sức, thầy cố viết thật to: NƯỚC PHÁP MUÔN NĂM!”. Hành động đó đã thể hiện tình yêu quê hương, đất nước của thầy lớn lao đến nhường nào!

Thầy Ha-men trong câu chuyện đã góp một phần không nhỏ để tạo nên ý nghĩa sâu sắc cho truyện. Lời giảng của thầy đã truyền tới người nghe tình yêu thương tiếng mẹ đẻ; và cử chỉ, hành động của thầy đã truyền tới người nghe lòng yêu nước sâu sắc.

Bằng ngôi kể thứ nhất qua nhân vật cậu bé Phrăng ngây thơ, biết lẽ phải, bằng tình huống lí thú, chi tiết đặc sắc, bằng cách miêu tả diễn biến tâm lí nhân vật cùng lời đối thoại hay, tác giả đã xây dựng thành công nhân vật thầy Ha-men.

Tóm lại, nhân vật thầy Ha-men là một người thầy đáng kính, hết lòng với nghề, yêu tiếng mẹ đẻ và yêu nước tha thiết. Hình ảnh của thầy đã thôi thúc trong tôi tình yêu tiếng Việt, biết quý trọng các giờ học trên lớp. Tôi sẽ cố gắng học tập thật tốt, tìm hiểu tiếng Việt nhiều hơn và nếu có dịp được vươn ra bể lớn, tôi sẽ truyền tới bạn bè quốc tế tình yêu với ngôn ngữ của dân tộc tôi.

“Tôi yêu tiếng nước tôi, tiếng mẹ sinh từ lúc nằm nôi…” (Phạm Duy)