Tôi đọc bài viết này lần đầu tiên khi ngồi ở phòng giáo vụ của trường. Đọc mà cổ họng cứ nghẹn lại, cay cay sống mũi, mắt cứ rưng rưng. Và tôi đã đọc lại bốn năm lần chỉ trong hai ngày. Bởi hình ảnh người bà trong bài viết của bạn ấy cứ ám ảnh tôi mãi.

Nếu không nhìn phần ghi tên tác giả (tên học sinh, tên lớp, trường), tôi cứ nghĩ rằng đó phải là bài viết của một nhà văn giàu kinh nghiệm. Không phải vì giọng văn của bạn ấy già dặn, mà vì bạn ấy viết rất có kĩ thuật ( đúng như cô Anh Đào, GV chủ nhiệm, GV dạy văn lớp 7D nhận xét), kĩ thuật của người cầm bút chuyên nghiệp. Viết rất kĩ thuật nhưng lại nhẹ nhàng như không, chân thực và cảm động. Tôi tin, bài viết chạm vào trái tim tất cả những người từng đọc nó.

Tôi cảm phục bạn ấy, bởi một bài tập làm văn được làm ở lớp, được viết ra trong tiết kiểm tra có phần căng thẳng, mà lại hay và xúc động đến vậy. Có lẽ, lâu lắm rồi, tôi mới được đọc một bài văn như vậy.

Với học sinh lớp 7, văn biểu cảm là một kiểu văn có phần khó viết. Thường học sinh hay viết lạc sang kiểu văn tự sự hoặc miêu tả. Nhưng trong bài "Bà tôi", bạn Bảo Ngọc đã rất khéo léo sử dụng các yếu tố tự sự, miêu tả làm phương tiện để biểu cảm.

Trong bài văn, người bà hiện lên thật giản dị, gần gũi. Người phụ nữ dân tộc Nùng ấy có "mái tóc đã nhuộm màu mây", gương mặt hiền từ ấy "hằn sâu các vết thời gian ... nhưng không hề khắc khổ. Trái lại, còn có nét yên bình, thanh thản". Thế nhưng, bằng sự tinh tế của mình, bạn ấy đã cảm nhận được "...có lần, tôi lén nhìn vào mắt bà và bất chợt nhận ra rằng đôi mắt ấy có ánh buồn xa xăm...".

Bà đã già nhưng vẫn "có một gian hàng nhỏ. Bà bán hàng không phải vì thu nhập, chỉ là có lí do để đi lại, không để bệnh xương khớp hành hạ". Điều đó không phải đứa trẻ 12, 13 tuổi nào cũng có thể hiểu được. Và " hình ảnh bà và chiếc ghế cọt kẹt như hai người bạn già, tạc vào tâm trí tôi...", hẳn làm người đọc lặng người trước cảm nhận của một cô bé lớp 7.

Bạn ấy viết bài này khi người bà thương yêu của bạn đã mất. Hình ảnh bà chỉ còn là kí ức. Nhưng những kỉ niệm về ngày bà mất dường như chưa bao giờ phai mờ trong tâm trí. Bạn ấy chẳng kể bạn ấy buồn như thế nào, bạn ấy khóc bà ra sao, nhưng chỉ qua vài chi tiết miêu tả cảnh, cũng đủ thấy nước mắt bạn ấy đang chảy vào trong, lặng lẽ đến mềm lòng.

Đọc bài viết của bạn ấy, tôi còn nhận thấy có điều hơi lạ. Đề bài: "Cảm nghĩ về người mà em yêu quý", một đề bài quen thuộc đối với học sinh lớp 7. Vậy mà trong bài, có khá nhiều đoạn văn miêu tả cảnh Cao Bằng. Và kì lạ hơn nữa, là những đoạn miêu tả cảnh đó lặp đi lặp lại đến hai ba lần trong bài. Cao Bằng trong kí ức của bạn ấy là kỉ niệm khó quên của những lần được ngủ ở quê, được bà đắp chăn cho "Ánh đèn dầu ảo ảo, thực thực không không, mờ dần trong những đốm lửa lay lắt tinh khôi từ bếp than của bà. Tôi chìm vào giấy ngủ...". Khi bà mất, hình ảnh đó được lặp lại nhưng nặng trĩu nỗi buồn " Đêm hôm đó, chỉ có ánh sáng mờ mờ ảo ảo, thực thực không không từ đèn dầu và nến. Còn những đốm lửa lay lắt tinh khôi đã tắt từ bếp than quen thuộc". Nhưng có lẽ, hình ảnh khiến tôi ấn tượng nhất là hình ảnh Cao Bằng được gợi tả bằng nét vẽ tài hoa " Cao Bằng hiền hòa, có núi san sát như quấn lấy nhau, có sương mù uyển chuyển quẩn quanh như khăn lụa mỗi sớm, có cầu vồng thấp thoáng sau mỗi cơn mưa, đầy đặn đủ bảy màu, mềm mại như nét chân mày con gái. Phảng phất chút gì đó hỗn độn và chông chênh...". Hình ảnh nay lại xuất hiện trong đoạn viết về ngày bà mất "Hôm đó, Cao Bằng phủ kín mưa giăng, cầu vồng thấp thoáng... Phảng phất chút gì hỗn độn và chông chênh". Và đặc biệt, nó là hình ảnh được bạn ấy dùng để kết bài. Cao Bằng bây giờ đã khác xưa. Đèn dầu và bếp than bà dùng năm xưa giờ chẳng ai dùng nữa. Bản vẫn nghèo nhưng có nhiều người trẻ đua đòi làm người thành phố. "Chỉ còn lại một Cao Bằng với sương mù, với bao la rừng núi, với cầu vồng thấp thoáng sau mỗi cơn mưa, đầu đặn đủ bảy màu, mềm mại như nét chân mày con gái. Phảng phất chút gì đó hỗn độn và chông chênh... Chỉ là, bức tranh Cao Bằng khuyết đi mảng quan trọng nhất, đẹp đẽ và thanh bình nhất... Bà tôi!".

Có bạn học sinh lớp tôi ( lớp 6) bảo "Con thích nhất phần kết của bài". Tôi cũng vậy. Một cái kết nhẹ nhàng mà sâu sắc. Và giờ thi tôi hiểu vì sao bài viết về bà mà bạn ấy lại có nhiều chi tiết miêu tả cảnh đến vậy. Bởi bà là một phần của quê hương. Bà mất đi, hẳn là bức tranh quê hương "khuyết đi mảng quan trọng nhất, đẹp đẽ và thanh bình nhất...", nhưng trong lòng bạn ấy, hình ảnh người bà, nỗi nhớ thương bà không bao giờ khuyết.

Đêm 14/10/ 2016.

(Bài viết này là một phần trong "dự án" mình cùng các bạn 6A3 thực hiện trong thời gian tới. Bí mật sẽ có ngày được bật mí).